چرا امام رضا الگوی مدیریت نباشد؟

امام رضا درفرهنگ شیعه دارای جایگاهی والاست. وجود امام رضا درشرق وایران زمین سبب تاثیر گذاری در فرهنگ مردم و شناخت بیشتر نسبت به فرهنگ اهل بیت حتی در میان برادران اهل سنت شده. برای مثال ابن حبان از محدثان ورجال شناسان قرن چهارم اهل سنت می نویسد:

من بارها قبر علی بن موسی الرضا صلوات الله علی جده وعلیه  را زیارت کرده ام. وقتی درطوس بودم، هیچ مشکلی برمن وارد نمی شد، مگر این که به زیارت قبر ایشان رفته و از خدا گشایش آن را می خواستم وبه درجه اجابت می رسید وسختی از من برطرف می شد.

با توجه به این تاثیر پذیری لازم است که از مدیریت واخلاق امام رضا علیه السلام درهمه زمینه ها خصوصا خدمت رسانی به زوار و اداره امور مربوط به آن بهره جست وبه معرفی عملی امام هشتم علیه السلام پرداخت. همین جا لازم است از خدمت رسانی در  مجموعه با عظمت ومتنوعی مانند آستان قدس رضوی  واماکن مقدس دیگر که در کشورمان هستند وخدمات متنوعی ارائه می دهند از حوزه فرهنگ گرفته تا اقتصاد وبخش خدمات تشکر نمود واین خدمت رسانی افتخاری است که نصیب هرکسی نمی شود وجالب است که اماکن مقدس مهم دیگر ایران به نوعی وابسته درجه یک امام هشتم هستند مانند بارگاه ملکوتی حضرت معصومه و حضرت احمد بن موسی شاه چراغ در شیراز.

سخاوت امام رضا (ع)

از اصول اخلاقی که در زندگی همه‌ی امامان فراوان دیده شده است جود و سخاوت است. سخاوت در مقابل بخل قرار دارد، یعنی انسان از امکانات مادی و معنوی که در اختیارش وجود دارد فقط خودش استفاده نکند بلکه با بخشش به دیگران قسمتی از مشکلات آنها را حل کند و دیگران را از نعمت‌هایی که خداوند به او داده، چه نعمت مادی و چه نعمت‌های معنوی مانند علم برخوردار کند.(1)

سخاوت از «سخاء» گرفته شده است و «سخا النار و یسخوها»، یعنی این که اگر خاکستر آتش را از آتش پاک کنیم، بهتر می‌سوزد و روشنایی‌اش بیشتر می‌شود،‌ بنابراین تعریف سخاوت که از همین ریشه است موجب روشنایی و گرم کردن کانون خانواده‌های بینوایان می‌شود.(2)

شاید بهترین تعریف درباره سخاوت بیان امام رضا علیه السلام باشد که فرمودند:

«السخی یاکل من طعام الناس لیاکلوا من طعامه و البخیل لایاکل من طعام الناس لئلا یاکلوا من طعامه»؛  انسان سخاوتمند از غذای دیگران می‌خورد تا از غذای او بخورند، ولی انسان بخیل از غذای دیگران نمی‌خورد تا از غذای او نخورند.»(3)

 در بررسی سیره امام رضا علیه السلام ویژگی بذل و بخشش بسیار به چشم می‌خورد. ایشان بسیار صدقه پنهانی می‌دادند و اموال خویش را بین نیازمندان تقسیم می‌نمودند. روایت شده که ایشان یک سال تمام ثروت خود را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کردند. فردی به ایشان گفت: این گونه بخشش، ضرر است. حضرت فرمودند: این گونه بخشش ضرر و زیان نیست بلکه غنیمت است، هرگز چیزی را که به وسیله آن طلب اجر و کرامت می‌کنید، غرامت و ضرر به شما نیاور.(4)

گزارش شده هر وقت سفره غذا را برای امام پهن می‌کردند کاسه‌ای نزدیک ایشان قرار می‌دادند، ایشان از هر نوع غذا مقداری را برمی‌داشتند و در آن کاسه می‌ریختند و دستور می‌دادند آن را بین فقرا تقسیم کنند. بعداً می‌فرمودند:

"فلا اقتحم العقبه(5)؛ باز هم به عقبه تکلیف تن در نداد ."

کوچه های خراسان

چشمه‏ های خروشان تو را می‏شناسند
موجهای پریشان تو را می‏شناسند

پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی‏
ریگهای بیابان تو را می‏شناسند

نام تو رخصت رویش است و طراوت‏
زین سبب برگ و باران تو را می‏شناسند

هم تو گلهای این باغ را می‏شناسی‏
هم تمام شهیدان تو را می‏شناسند

از نشابور با موجی از لا گذشتی‏
ای که امواج طوفان تو را می‏شناسند

بوی توحید مشروط بر بودن توست‏
ای که آیات قرآن تو را می‏شناسند
 

گرچه روی از همه خلق پوشیده داری‏

ای پیدای پنهان تو را می‏شناسند

اینک ای خوب، فصل غریبی سرآمد
چون تمام غریبان تو را می‏شناسند

کاش من هم عبور تو را دیده بودم‏
کوچه‏ های خراسان تو را می‏شناسند

قیصر امین پور
منبع: کتاب یا ضامن آهو

اقتصاد مقاومتی در کلام امام رضا(ع)

کسب مال و ثروت هدف نیست. مال ابزاری برای رسیدن به هدفهاست. در سطح کلان، اقتصاد هدف نیست، وسیله‌ای بزرگ در راستای توفیقات بزرگ می‌باشد. هدفهای الهی و انگیزه‌های معنوی سازنده جایگاه و میزان اعتبار مال و ثروت می‌باشد. شغل پاک و درآمد حلال و اهداف زیبا در تعیین درجه احترام مال و ثروت نقش دارد.

امام رضا(ع) در تبیین درجات فضیلت «مال» فرموده‌اند: «بهترین مال آن مالی است که با آن آبرو حفظ شود و مصون بماند.
بر اساس این حدیث رضوی حفظ عرض و آبرو یکی از اصول اقتصاد اسلامی و از ارزشهای بزرگ معنوی است.
البته «عرض» در معنای اخلاق نیکو و مکارم اخلاق و نیکنامی و ناموس و عزت و افتخار نیز آمده است گرچه در معنای «آبرو» در زبان فارسی بیشتر به کار می‌رود.
بنابراین معیار فضیلت مال و ثروت در منطق اقتصادی رضوی و نظام جامع اقتصاد اسلامی، هدفهای کسب مال و راه هزینه کردن آن است.