مبانی و اصول جهاد اقتصادی در سیره رضوی

مبانی نظری جهاد اقتصادی

جهاد اقتصادی هم چون سایر رفتارهای انسانی بر یک سلسله اصول و مبانی بنیادینی استوار است که بدون در نظر داشت آن ها، تبیین ابعاد مختلف جهاد اقتصادی آن میسر نخواهد بود.
در یک نگاه کلی مبانی نظری جهاد اقتصادی به سه حوزه معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی قابل طرح است. 

۱. مبانی معرفت شناختی

مبانی معرفتی هر فعلی به مثابه روح و جان و بن مایه آن فعل است؛ و عاملی محرک، نقش آفرین و تعیین کننده است. مبانی معرفتی نشان می دهد که چه چیزی مطلوب و نامطلوب است. اقتصاد نیز از این قاعده مستثنی نیست. مبانی معرفتی اقتصاد در نوع پیشرفت و توسعه مطلوب و یا نامطلوب نقش اساسی دارد. بر همین اساس، در تعالیم دینی باور به خالق یگانه و اعتقاد به این باور که مالکیت مطلق از آن اوست و تسلیم در برابر ولایت او و اولیاء به حقش و اعتقاد به جهان واپسین و روز رستاخیز در مطلوبیت هر فعلی و انجام هر کاری نقش بنیانی دارد.

تبین جایگاه اقتصادی خانواده در نگاه امام رضا (ع)

محور اصلی استواری خانواده ها پس از زیربناهای اصولی و اعتقادی، تأمین معیشت و رفاه اقتصادی است که بستر مناسب آسایش و رشد تعالی جسمی و روحی و مادی و معنوی را فراهم می سازد.

 اشتغال در اندیشه الهی امام رضا(ع) به عنوان ضرورتی تکوینی و تکلیفی تشریعی مطرح شده است.

از این رو کار برای انسان در گام نخست مثل همه ضرورتهای زیستی، ضرورتی طبیعی دارد، که در صورت عدم توجه به ضرورت آن، انسان دچار آسیبهای جدی جسمی و روانی می گردد لذا کار به لحاظ قانونمندیهای طبیعی حاکم  بر وجود انسان و رابطه آنها با قوای روانی و جسمی او یک نیاز ضروری است از طرف دیگر بیکاری موجب سستی و ناتوانی جسمی و افسردگی و روان نژندی می گردد.

در حدیثی از امام رضا(ع) ضرورت کار در نظام تکوین روشن گشته است طبق این حدیث از نظر قانون طبیعت، کار وسیله ای است برای فعلیت یافتن آثار پدیده های طبیعی و آماده سازی آنها برای بهره برداری انسان. این یک بعد ضرورت کار است.

دیگر اینکه کار در ارتباط با قوانین حاکم بر وجود انسان، ابزاری برای بودن و به فعلیت رسیدن نیروهای انسان از بعد عقلی و جسمی و شکوفایی استعدادهای فطری شخصیت اوست.