محور اصلی استواری خانواده ها پس از زیربناهای اصولی و اعتقادی، تأمین معیشت و رفاه اقتصادی است که بستر مناسب آسایش و رشد تعالی جسمی و روحی و مادی و معنوی را فراهم می سازد.

 اشتغال در اندیشه الهی امام رضا(ع) به عنوان ضرورتی تکوینی و تکلیفی تشریعی مطرح شده است.

از این رو کار برای انسان در گام نخست مثل همه ضرورتهای زیستی، ضرورتی طبیعی دارد، که در صورت عدم توجه به ضرورت آن، انسان دچار آسیبهای جدی جسمی و روانی می گردد لذا کار به لحاظ قانونمندیهای طبیعی حاکم  بر وجود انسان و رابطه آنها با قوای روانی و جسمی او یک نیاز ضروری است از طرف دیگر بیکاری موجب سستی و ناتوانی جسمی و افسردگی و روان نژندی می گردد.

در حدیثی از امام رضا(ع) ضرورت کار در نظام تکوین روشن گشته است طبق این حدیث از نظر قانون طبیعت، کار وسیله ای است برای فعلیت یافتن آثار پدیده های طبیعی و آماده سازی آنها برای بهره برداری انسان. این یک بعد ضرورت کار است.

دیگر اینکه کار در ارتباط با قوانین حاکم بر وجود انسان، ابزاری برای بودن و به فعلیت رسیدن نیروهای انسان از بعد عقلی و جسمی و شکوفایی استعدادهای فطری شخصیت اوست.

امام رضا(ع) مردم را به اشتغال و کار تشویق می کنند و به ضرورت آن در روایتی اشاره می کنند.

بعد دیگر ضرورت اشتغال، تأمین نیازهای خانواده در تعالیم دینی است، در این زمینه نیز تعالیمی حیاتی از امام رضا(ع) رسیده است. ابوالقاسم فارسی می گوید از امام رضا(ع) پرسیدم این فرموده خداوند که می گوید: زنان را با شیوه های انسانی نگهداری کنید، چیست؟

امام(ع) پاسخ دادند: امساک به معروف، نگهداری انسانی در امنیت که از هرگونه آزار رسانی، خشونت و بد اخلاقی، نسبت به زنان خودداری شود و دیگر اینکه هزینه زندگی آن را تأمین کنید بنابراین برآوردن نیازهای خانواده وظیفه اسلامی هر فرد است. بنابراین، خانواده به عنوان جامعه کوچک و هسته اصلی جامعه سازیهای بزرگ، باید بستری مناسب برای انسان سازی و انسان پروری باشد و این امر با تأمین نیازهای لازم و ضروری و نیازهای رفاهی افراد خانواده تأمین می شود بزرگترین ارزش کار مرد به عنوان مسؤول تأمین هزینه خانواده در همین موضوع نهفته است.

تأمین امنیت روانی، شخصیت اجتماعی و رفاه اقتصادی خانواده در پرتو همین فرمایش امام(ع) و توصیه ایشان به اشتغال است.

از آثار دیگر کار ، ایجاد زمینه رشد و تکامل و سعادت خانواده، از بین بردن ریشه فقر، بی نیازی، از سؤال، رشد کیان اجتماعی و نابودسازی خود کم بینی در خانواده ها، است که از تعالیم حضرت رضا(ع) استنباط می شود.

در روایات وارده از حضرت رضا(ع) فقر عامل مرگ و نابودی انسانها نامیده شده است.

امام رضا(ع) در جواب نامه ای به پرسشهای یکی از شاگردانش به نام محمدبن سنان چنین می فرمایند:

«... هرگاه شخصی مال یتیم را بخورد، به کشتن او کمک کرده است ... »

این حدیث گرچه درباره یتیم و خوردن مال اوست لیکن به علتها و حکمتهایی در آن اشاره شده که از آن قانونی عام و کلی به دست می آید که بیانگر جهت گیری کلی در مبارزه با فقر و جایگاه بسیار ناهنجار فقر می باشد. لذا متن حدیث بیانگر این نکته است که اگر کسی مال یتیمی را از دست او خارج سازد و او را تهیدست نماید چنان است که او را کشته است. و این همان تعریف عامی است که حضرت رضا(ع) در طی این روایت از فقر آورده اند.

 امام رضا(ع) پدیده شوم فقر را از ناهنجارترین دردها در زندگی انسان می شمارد و عوارض ویرانگر مادی و معنوی آن را تبیین می نمایند.

فقر و تهیدستی سرانجام هر انسانی را به نیستی و نابودی می کشاند. همه جریانها و سیاستهایی که زمینه فقر افراد و گروهها و اجتماعات و خانواده ها را فراهم می سازند در این نابودی دخیل هستند. فقر از دیدگاه امام رضا(ع) تأثیری ژرف بر هستی و کیان افراد و خانواده ها دارد که انکار ناپذیر است. از آثار بسیار آشکار فقر، سلب شخصیت و عقده حقارت و خود کم بینی است که طبقه بینوایان را فرا می گیرد. حضرت رضا(ع) در این باره می گوید:

هرگاه دنیا(مال و ثروت) به انسانی روی آورد نیکیهای دیگران را به او می دهد و هرگاه به کسی پشت کند نیکیهای خودش را نیز از او می گیرد.

روشن است که زیربنا و رکن اصلی کیان و هستی آدمی شخصیت اوست و بازده زندگی هر انسان و کمیت و کیفیت آن به شخصیت او بستگی دارد.

معمولاً انسانهای تحقیر شده- به هر دلیلی- نمی توانند خاستگاه حرکت و کارهای مهم اجتماعی باشند و افراد با شخصیت، مبدأ حرکتهای مهم و ارزنده و پشتوانه حرکت و تلاشهای انسانهای دیگرند.

شخصیت هرکس در درجه نخست به ارزیابی خود او از شخصیت خویش مربوط است انسان درباره خود هرگونه بیندیشد، همانگونه است و تا همان پایه می تواند رشد کند و در جامعه اثری ارزشمند داشته باشد. طبق احادیث رضوی حیات انسان به حیات شخصیت او بستگی دارد و مرگ او در مرگ و سلب شخصیت او نهفته است.

امام سجاد(ع) در دعای بیستم صحیفه سجادیه می فرماید: خداوندا آبروی مرا با گشادگی و رفاه در امور زندگی نگاه دار و با سختی و تنگدستی حیثیت و شخصیت مرا پایمال مگردان.

بنابراین سخن امام رضا(ع)، بر همین اساس است که انسان نیازمند هرچند دارای استعدادها و ارزشهای والای انسانی اند اما به دلیل فقر زمینه تعالی و رشد آنها فراهم نشده و شخصیت اجتماعی آنها تعالی نمی یابد.

امام علی(ع) در این رابطه می فرمایند: تهیدست کوچک شمرده می شود، سخن او را نمی شنوند و منزلت او را نمی شناسند.

آنچه بیان شد تأثیر فقر در ابعاد فردی شخص بود. از دیدگاه امام رضا(ع) فقر کلید مشکلات اجتماعی نیز می باشد.

حضرت در این باره فرموده اند : فقر کلید بدبختی و بیچارگی است.

بررسی مشکلات اجتماعی و سبب جویی و علت شناسی نابسامانیها، روشن می سازد که فقر اساس مشکلات و نابسامانیها است چرا که جغرافیای حیات انسان در این دنیا، جغرافیای اقتصادی است و ماهیت حیات انسان با نیازهای او پیوندی ناگسستنی دارد.

 فقر دارای علل و زمینه ها و خاستگاههای گوناگونی است. در بعد فردی بیکاری و سهل انگاری از عوامل فقر است. حضرت رضا(ع) برای رفع این معضل ازخانواده ها همه را دعوت به کار و کوشش در تأمین نیازهای خانواده نموده اند.

و در بعد اجتماعی ظلم و ستم، از علل فقر شمرده شده است، حضرت ثامن الحجج(ع) برای رسیدن جامعه به عدالت اجتماعی، تعیین حق برای افراد را توصیه نموده اند که در این صورت طبق تعالیم رضوی، فاصله طبقاتی در جامعه از بین خواهد رفت و خانواده ها در فاصله کمتری به لحاظ اقتصادی در جامعه در کنار هم خواهند بود.

از جمله مسایلی که امام رضا(ع) در این زمینه به آن توصیه نموده اند، استفاده بهینه از کالاها و سرمایه هاست و هرگونه استفاده نادرست و هدر دادن سرمایه از نظر ایشان محکوم است.

رعایت این سفارش امام رضا(ع) باعث رفع بسیاری از کمبودها در سطح خانواده ها و جامعه می شود امام رضا(ع) در این باره می فرمایند: بیگمان خداوند گفتار بیهوده و تباه سازی اموال و زیاد درخواست کردن را دشمن می دارد.

ارزش حیاتی تعالی رضوی با توجه به اهمیت سرمایه گذاری و عدم تباه ساختن اموال روشن می گردد از مسایل دیگری که در تعالیم حضرت رضا(ع) به آن تأکید شده است ضرورت تخصص و مهارتهای فنی و علمی برای رشد اقتصادی و رفع فقر است این امر را حضرت طبق انتقاد نامه ای به مأمون عباسی بیان کردند.

 در راستای بالا بردن سطح زندگی، امام رضا(ع)، تأمین سالیانه را لازم می دانند.

درکلام حضرت رضا(ع)، به این موضوع اشاره شده است که انسان هنگامی که هزینه یک سال خود را ذخیره کند، آسایش خاطر دارد و همین آسایش و آرامش انسان زمینه اصلی رشد اندیشه و شکوفایی استعدادهای او را فراهم می سازد و رشد استعدادها باعث ترقی جامعه و سازندگی و استقلال و آزادگی افراد جامعه می شود. انسان های آزاده، آزاد می اندیشند و مصالح جامعه را در نظر می گیرند.

 اگر دستورات حضرت رضا(ع)، در کلیه شؤون زندگی افراد مورد توجه قرار گیرد برای هر انسانی در هر عصری مفید و ارزنده خواهد بود. تعالیم حضرت در زمینه مسایل اقتصادی نیز در همین مقوله قرار دارد. اگر بشر امروزی به معیارهای اقتصادی امام رضا(ع)، توجه کند کلیه عقب ماندگی ها و فقرها- فقر فرهنگی و فقر اقتصادی- از خانواده ها و جامعه رخت بر می بندد.

زمینه پویایی افراد جامعه، استقلال و آزادمنشی در افراد بوجود آمده و انسان را از هرگونه بندگی و بردگی نجات خواهد داد و این بهترین دستاورد تعالیم حضرت برای بشر امروزی است.