کار و کوشش و یاری خدا

قال الرضا (علیه السلام) ان رجلا اتى النبى لیساله فسمعه وهو یقول: من سالنا اعطیناه ومن استغنى اغناه الله، فانصرف ولم یساءله، ثم عاد الیه فسمع مثل مقالته فلم یساءله، حتى فعل ذلک ثلاثا، فلما کان فى الیوم الثالث مضى واستعار فاءسا وصعد الجبل فاحتطب وحمله الى السوق فباعه بنصف صاع من شعیر فاکله هو وعیاله ثم ادام على ذلک حتى جمع ما اشترى به فاءسا ثم اشترى بکرین وغلاما وایسر، فصار الى النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) فاخبره، فقال النبى (صلى الله علیه و آله و سلم): الیس قد قلنا من سال اعطیناه ومن استغنى اغناه الله. (1)

امام رضا (علیه السلام) فرمود:

مردى از شدت فقر و تنگدستى نزد پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد که از آن حضرت تقاضاى کمک نماید. شنید که رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) مى‌فرماید: هر کس از ما سۆال کند، به او عطا مى‌کنیم و هر کس از سۆال کردن بى نیاز شود، خداوند او را غنى و مالدار کند. برگشت و سۆال نکرد.

براى بار دوم نزد پیامبر آمد. همان سخن (قبلى) پیامبر را شنید و نیاز خود را مطرح نساخت.

براى روز سوم نیز همین ماجرا تکرار شد تا اینکه مرد، به فکر افتاد که به وسیله کار و کوشش خود را از دیگران بى نیاز کند، لذا تبرى عاریه گرفت و به کوه رفت و هیزم فراهم کرد و به بازار برد و فروخت، به نیم صاع جو، خود و عیالش آن را خوردند، وى کار خود را همچنان ادامه داد (تا زندگیش به سامان رسید و آنچنان بالا گرفت) که توانست تبر، دو شتر بارکش و غلامى‌بخرد و ثروتمند شود.

وى آنگاه نزد رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) آمد و حضرت را از ماجراى ثروتمند گشتن خویش، باخبر ساخت.

پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) فرمود:

((آیا ما نگفته بودیم که هر کس از ما سۆال کند، به او عطا مى‌کنیم و هرکس (با کار و کوشش) خود را از سۆال کردن بى نیاز نماید، خداوند او را بى نیاز خواهد ساخت)).

اهمیت شیوه انجام کار

قال على بن موسى الرضا (علیه السلام):

من طلب الامر من وجهه لم یزل، فان زل لم تخذله الحیلة. (2)

امام رضا (علیه السلام) فرمود:

هر کس کارى را از راه آن طلب کند، پایش نمى‌لغزد، اگر بلغزد چاره آن او را خوار نگرداند.

اول فکر بعد عمل قال على بن موسى الرضا (علیه السلام): قال على (علیه السلام):

التدبیر قبل العمل یومنک من الندم. (3)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: حضرت على (علیه السلام) فرمود:

 ((قبل از اینکه کارى را شروع کنى، در اطراف آن نیک تامل کن تا شما را از پشیمانى نگهدارى کند)).

قناعت قال على بن موسى الرضا (علیه السلام): القناعة تجتمع الى صیانة النفس وعز القدر وطرح موونة الاستکثار والتعبد لاهل الدنیا. (4)

آرامش درونی قال الرضا (علیه السلام): من اصبح وامسى معافى، فى بدنه، آمنا فى سربه عنده قوت یومه، فکانما حیزت له الدنیا. (5)

امام رضا (علیه السلام) فرمود: ((هر کس صبح و شام کند، در حالى که تندرست و داراى امنیت و آرامش خاطر باشد و قوت روزانه خود را داشته باشد، گویا که همه دنیا براى او فراهم است)).

1- بحارالانوار (1)، جلد 75، ص 108

2- بحارالانوار، جلد 78، ص 356

3- مسند الامام الرضا، جلد 1، ص 293

4- مسند الامام الرضا، جلد 1، ص 272

5- جامع السعادات، جلد 2، ص 48